| Neandertalen esku traketsak | |
| ...obert McCarthy antropologoak. Frantzian aurkitutako hiru | neandertalen arrastoak xehe aztertuta, eta Phil Lieberman hizkuntzalaria... |
| ...ik estres mekaniko handia eragiten zieten neandertalei. | Neandertalen eta egungo gizakion eskuak oso-oso antzekoak dira, baina fa... |
| Neandertalak berriro hitz egiten hasi dira 30.000 urte eta gero | |
| ...k izan behar dute (Denisovako gizakiek zein | neandertalek). Orain arte aurkitutako frogek zioten gizaki modernoa duel... |
| New Scientist aldizkarian argitaratutakoaren arabera, | neandertalek egiten zituzten soinuak ez ziren gizaki modernoarenak bezai... |
| ...horietatik seik estres mekaniko handia eragiten zieten | neandertalei. Neandertalen eta egungo gizakion eskuak oso-oso antzekoak ... |
| Oraingoz, McCarthyren " | neandertal sintetikoak" E letraren soinua besterik ez du egiten, baina... |
| ...tako gizakien ondorengoak direla ikusi dute. | Neandertalekin eta denisovarrekin izan zuten nahasketa ere detektatu eta k... |
| ...ren beste hiru gizataldeekin nahastatu ziren: | neandertalekin, denisovarrekin eta milaka urte batzuk lehenago Afrika utzi... |
| ...ntifikatu dute, egungo aborigenen genomaren %2,3 | neandertala eta %4 denisovarra izanik. Nature aldizkarian, The Simons G... |
| ...) eta El Sidrongo (Espainia) aztarnategietako lau | neandertalen laginak aztertu dituzte. Valoniako neandertalen kasuan, err... |
| ...ak ireki zaizkigu, Erdi Paleolitoan zehazki, | neandertalen aroan». Beraz, duela 40.000 eta 125.000 urte bitarteko gara... |
| Neandertalek kanibalismoa praktikatzen zutela dioten azken ikerketei bur... | |
| ...zirela». Gero nagusitu zenarekin alderatuz, | neandertalak talde txikiagoetan bizi ziren. «Ibiltariak ziren, urte saso... |
| Kultura | neandertala ez da berez existitzen; neandertalen kulturak daude. Leku z... |
| Sei urte pasatu dira gu | neandertalekin gurutzatu ginela frogatu genuenetik eta egun, gurutzamendu ... |
| ...ko aukera izan nuen. 1970ko hamarkadan, zazpi | neandertalen eskeletoak topatu ziren han. Datuak berrikusi ondoren, uste... |
| ...da. Horri esker, besteak beste, lehen aldiz | neandertal baten material genetikoa eskuratu zuten 1997an. Aurkikuntza... |
| Zenbait | neandertalen hortzetan agertutako kaltzifikazioak aztertu dituzte lan ho... |
| ...tasun bakarra irautea zen. Are gehiago | neandertalen kasuan, anatomia bereziki zorrotza zutelako. «Gizon heldu b... |
| ...lemaniako Ingurumen ministro Sigmar Gabrielen esanetan, « | Neandertalen garaikoa» da Estatu Batuetako buruzagiaren egitasmoa. Izan ... |
| ...iman dago, eta oso aztarnategi zabala da. Han | neandertal gizartearen 20.000 urteko eboluzio aldaketa dago. Bizkaiko ... |
| Neandertalak 200.000 urte gehiagoan zehar bizi izan ziren Europan, eta z... | |
| ...z jakin izan dugu Afrikatik atera eta gutxira | neandertalekin gurutzatu ginela, eta geroago Asian barrena bizi ziren deni... |
| ...> du paleoantropologoak: gizaki modernoarena bezala, | neandertalena espezie kulturala zela. «Talde desberdinek leku desberdinet... |
| ...k kanpoko biztanleen genomaren %2 eta %3 artean | neandertala dela. Hori kalkulatzeko, gaur egungo afrikarrak zero gisa h... |
| Nola bizi ziren | neandertalak? Ehiztari eraginkorrak al ziren? |
| ...>denean, mesedez irakurle, ez bota errua | neandertalei, ez zuten nahita egin eta... |
| ...rmatze garaiak Isturitzeko harpeetan kausitu ninduen, | neandertal ameslari trakets eta gaurko klima aldaketaren atarian egiar... |
| ...utenez, orbiten gaineko arkuak elkartuak ditu, | neandertal zaharrenek bezala. Adibidez, Atapuercan, Dolina Handia azta... |
| Homo sapiens -ak eta | neandertalak batera erakusten ditu lehenengo panelak: «Neandertal bat, b... |
| Neandertalei so, eta ahoa bete hortz | |
| Eurasiar guztiak | neandertalak gara hein batean, gure genomaren %1-3k neandertal jatorria ... |
| Gazte askok genero ezberdintasunak | neandertalen kontuak direla uste dute. Espiritu kritikoenek sartu dute g... |
| ...ulako». Hala ere, Siberiatik hara heldutako | neandertalak izan zitezkeela esan du. «Baina gizaki modernoak ere izan z... |
| ...ko artikulu batean proposatu zen El Sidrongo | neandertal batek kamamila eta milorria kontsumitu zituela, botika gisa... |
| ...oak (Getxo, 1976) lehena eskaini du: Bizkaiko | neandertalen urratsen atzetik . |
| ...> eboluzio historiko ugari egon ziren, eta | neandertal gizarte asko egon ziren. |
| ... estatubatuarrak zeuden bertan. Lehenengoak ados daude | neandertal batzuek haien kideak, kasu batzuetan bederen, hilobiratzen ... |
| ...k jartzea ez da batere erraza. Pentsatzen dugu | neandertalak Europan bizi ziren arbasoen eboluzio bat izan zirela. Berez... |
| ...alak batera erakusten ditu lehenengo panelak: « | Neandertal bat, bere itxura naturalean, gaur egungo janzkera edo modue... |
| ...ko lehoiak, hartzak eta lehoinabarrak inguruan egoteak | neandertalen bizimodua baldintzatuko zuen seguruenera. Ez du dudarik Arr... |
| ...iz gurutzatu ginen neandertalekin Europan? Eta | neandertalekin hainbatetan gurutzatu baginen, espezie berekoak ginela ondo... |
| Neandertalak, aurrez aurre | |
| Neandertalak eta europarrak | |
| ...koetako bat aipatutako baliabide horiek eskuratzeko | neandertalek egiten zituzten mugimenduen azterketan egongo da. «Haien bi... |
| ...,zazkenibigegunetangeginuduteuaurkikuntza:e | neandertalenagaraikoamaterialakuaurkituidituzteeberriro,igizakiohoriekib... |
| ...mediterraneoa egoteak sorturiko aberastasun ekologikoa. | Neandertalek Trebiñuko silex harria erabiltzen zuten tresnak egiteko, ba... |
| ...>gara hein batean, gure genomaren %1-3k | neandertal jatorria baitu. Gizaki modernoak Afrikatik atera eta gutxir... |
| ... ziren material zaharrekin. Praileaitz I koban | neandertalek izan zuten kokaleku nagusiraino iritsi dira orain arkeologo... |
| ...le horiekin? Zenbat aldiz gurutzatu ginen | neandertalekin Europan? Eta neandertalekin hainbatetan gurutzatu baginen, ... |
| Doministiku | neandertala |
| ...ait bururatzen. Baina ez da harritzekoa: | neandertalen inguruko ideia sinpleegia dugu gehienetan. Ehiztari biltzai... |
| ... du Asier Gomez Olivencia EHUko paleoantropologoak ere. « | Neandertalek botikak hartzen zituztela jakiteak ez ninduke harrituko. Tx... |
| ...gin zitzaien Europan zehar hedatzea. Halaber, | neandertalen alelo horiek eragozpenak ere ekarri zizkiguten, patogenoak ... |
| ...00 urte) sekuentziatu duten. Horren genomaren %6-9 | neandertala da, eta neandertal jatorrizko zatiak oso handiak dira; hort... |
| ...e receptor) geneetan ikusi berri dute hori. | Neandertalen aleloek gene horien adierazpena handitzen zuten globulu zur... |
| Baina | neandertalek benetan erabiltzen al zituzten botika horiek? Makalaren eta... |
| Neandertaletik baduen amerikar basati zuria Afrikara etorri da eta oso ber... | |
| ...duten. Horren genomaren %6-9 neandertala da, eta | neandertal jatorrizko zatiak oso handiak dira; hortik ondoriozta daite... |
| ..., seguruenera beste koba bat bilatuko zuten | neandertalek, ahalik eta urrunen. Baina berdin egingo zuten basapiztiek ... |
| ... dela sinestea txorakeria iruditzen zait, ahulezia. | Neandertalen harrizko labanei beste begiratu bat ematen ari zaizkie gaur... |
| ...ka urtetan zehar, eta harrigarria da europarrak | neandertalagoak ez izatea, hau da, beraiekin Europan ez gurutzatzea. Horren... |
| ...tatik babesteko. Baina, Europara heldu aurretik | neandertalekin gurutzatu ginenean, badirudi moldapen horiek jaso genituela... |
| ...narritutako elikadura baino ez dago, eta Valoniako | neandertalen artean, berriz, haragia da nagusi. |
| ...ta horren inguruan zerbait gertatu zen, bai | neandertalen eta bai gizaki modernoen hezurdura osoak agertzen hasten ba... |
| Neandertal kulturak | |
| ...omo sapiens espeziearen eraginik izan ote zen | neandertalen desagertzean. Adibide bat jartzearren, iaz Frantziako La Fe... |
| ...o beste ikertzaile batzuek proposatu zuten agian | neandertalek belarjaleen urdailaren barrukiak jango zituztela. «Baina ba... |
| ...ak. Azaldu duenez, duela 100.000 urte inguru | neandertalak bizi ziren inguru horretan. Gaur egungo gizakia, berriz, du... |
| Neandertalen inguruko irudia gehiegi sinplifikatuta dagoela uste du Asie... | |
| ... 42.000 urte azaldu zen. «Badakigu ordurako | neandertalak desagertuak zirela». Gero nagusitu zenarekin alderatuz, nea... |
| ...peziea Europan sartzen hasi zen lekua zegoelako, | neandertalak desagertzear zeudelako. Hori nire hipotesia da. |
| Euskal | neandertalak |
| ...alde batek, lanak sexuaren arabera banatzen zituztela | neandertalek. Ados al zaude horrekin? |
| ...>ziren baldintza berrietara egokitzeko, baina | neandertalentzat heriotza ukaldia izan zen. |
| ..., ondorioa da gaur egungo afrikarren genomaren %0,2 | neandertala dela», argitu du adituak. «Aldaketa txikia da, baina kontua... |
| ...>horien aztarna genetikoa dutela bere baitan. | Neandertalak aspalditik ezagutzen badira ere, Denisovako gizakia 2010ean... |
| «Kultura | neandertala ez da berez existitzen» |
| Espero al duzue sapiens bat eta | neandertal bat eskutik helduta topatzea? |
| Duela zenbat urte bizi izan ziren | neandertalak Bizkaian? |
| ...en aztarnategi hori erdi paleolitokoa da; | neandertalen garaikoa, hain zuzen ere. |
| ...resgarrienetakoa da hori, bat egiten baitute | neandertal zaharrenen fosilek eta atxeliar kulturako tresnek. |
| ...earen 20.000 urteko eboluzio aldaketa dago. Bizkaiko | neandertal arrasto bakarrak hor daude; haginak eta kaskezur zatitxoak ... |
| ...>lau neandertalen laginak aztertu dituzte. Valoniako | neandertalen kasuan, errinozero iletsuaren, basa ardiaren eta perretxiko... |
| ...kin gurutzatu ziren, eta hortik dator gure | neandertal apur hori. Dena den, Asian ez bezala, Europan elkarrekin bi... |
| ... egunero ikertzen duen iragana bezain zabala da. | Neandertalen arrastoari tiraka ibili da, eta historiako lehen hilketari ... |
| ...ainbat ideiak. «Hemen berresten da, esaterako, | neandertalek lekuaren eta tokiaren araberako elikadura zutela. Geografia... |
| ...etako batean, Aranbaltzan (Barrika, Bizkaia), | neandertalek eginiko egurrezko tresnak topatu dituzte. «Oso ezohikoak di... |
| ...>atera eta gutxira, ziurrenik Ekialde Hurbilean, | neandertalekin gurutzatu ziren, eta hortik dator gure neandertal apur hori... |
| Neandertalek 100.000 urte baino gehiago pasatu zituzten Bizkaian; kobazu... | |
| Duela 50.000 urte inguru, | neandertalek azido salizilikoa eta propietate antibiotikoak dituzten liz... |
| ...iman eragindako aldaketak erabakigarriak izan ziren | neandertalen akaberan. Teoria horren arabera, gizaki modernoak gai izan ... |
| ...zergatik egungo europarrak ez gara horren | neandertalak? Egungo eurasiarrekin konparatzerakoan Oaseko indibiduo hor... |
| ...Gomez-Olivencia paleontologoak Euskal Herrian aurkituriko | neandertalen fosilen berri eman du. «Informazio garrantzitsua eman duten... |
| ...k aukera berriak irekitzen ditu, elikaduraz gain, | neandertalen mikrobiomaren inguruko datu gehiago lortzeko. «Erregistro f... |
| ...ndu du: gaur egungo gizakiengan zenbatekoa den | neandertal jatorriko genoma. «Bagenekien Afrikatik kanpoko biztanleen ... |
| ...goen itauna». Ez da ahantzi behar Paleolitoan | neandertalekin batera bizi izan zela Homo sapiensa aldi batean, eta espezi... |
| Gure espezieaz gain, | neandertalen eta Denisovako gizakiaren DNA aztertzeko aukera izan dute i... |