| Ada Yonath: |
Erribosomaren egiturari eta funtzioari buruzko ikerketengatik, 2009an Kim... |
|
Erribosomaren egitura atomikoak ezagutzeak eta ikertu ahal izateak bide u... |
| ...ak lortu behar zituen. 1980an erdietsi zuen |
erribosomaren azpiunitate handiaren hiru dimentsioko lehen kristala. Bain... |
| ... aurkituz gero, benetan berria izango zen. [ |
Erribosomak zelula guztietan dauden makina molekularrak dira. Proteinak... |
| ...tzen da eta zelularen nukleotik irtetzen denean |
erribosomak harrapatzen du. Han, proteina jakin batentzako halako progr... |
| ...genetikoarekin, baina pasiboak dira eta soilik |
erribosomei esker bilakatzen dira materia bizi. DNAko gene baten kodea ... |
| ... eta beste aldera kodonari dagokion aminoazidoa. |
Erribosoman RNA mezulariak eta transferentziazko RNAk bat egiten dute. ... |
| ...uru hartu eta Ada Yonath izan zen aitzindaria. |
Erribosomako atomo bakoitzaren kokapen zehatza ezarri nahi zuen. Eta, ho... |
| ... bereizmena hobetuz joan da, baina bitartean, |
erribosomari dagokionez, X izpiak erabiltzen dituen kristalografiaren me... |
| ...k lortzea, are zailagoa askoz konplexuagoa den |
erribosomatik. |
| Proteinaz eta RNAz osatuta dago |
erribosoma eta bi zatitan banatzen da: azpiunitate txikia eta azpiunit... |
|
Erribosomen ikerketari Kimika Nobela |
| ...>hiruko multzoetan -kodonetan- irakurtzen ditu |
erribosomak. |
| ... topatu zuen irtenbidea. Mikroskopio elektronikoarekin |
erribosomen orientazioa eta kokapena nolakoa zen ikusi zuen, eta atomoa... |
| ...untzak egingo genituela jakiteak bultzatu gintuen. |
Erribosoma perfektua zen. |
| ...ri nahi zuen. Eta, horretarako, ahalik eta |
erribosoma kristalik onenak lortu behar zituen. 1980an erdietsi zuen e... |
| ... zituzten. Steitzek Haloarcula marismortui organismoaren |
erribosomaren azpiunitate handiaren egitura zehaztu zuen. Yonathek eta Ra... |
| Asmoa beti genuen. |
Erribosoma molekula hartu genuen eredu gisa, abantaila batzuk dituelak... |
| ...ak alderatuz, fase angelua ezar daiteke. Baina ez |
erribosoma bezain egitura handietan atomo astun gehiegi itsasten dira.... |
| ...i zabaldu ditu. Adibidez, antibiotikoak bakterioen |
erribosomari lotzen zaizkio, proteina ekoizpena eragozteko. Halaxe hiltz... |
| Zer dira |
erribosomak? |
| ...erio batzuk erresistenteak bihurtu dira. Antibiotikoek |
erribosomen barnean nola lan egiten duten ezagutzetik etorriko dira, zi... |
| ...engo Kimikako Nobel saria zelularen proteina lantegien - |
erribosomak- egitura eta funtzionamendua ikertu dituzten hiru kimikarir... |
| ...hautakorra dute, beraz. Tetraziklinak bakteriar |
erribosometan sartzen dira eta proteinen sintesia inhibitzen dute |
| kokatzen dira bi RNAt molekula: bata, |
erribosoman sartzen den RNAt berria, azken aminoazidoa |
| da, RNA mezulariek (mRNA) informazio genetikoa |
erribosometara eramaten dute, eta RNA garraiatzaileek (t |
| ...>kodetuko dute. Hainbat proteinekin lotzerakoan |
erribosomen egitura osatzen du. Erribosomen masa guztiaren |
| artean dagoen talderik handiena da. 18S |
erribosomako RNA geneetan oinarrituta eraiki zen eta handik |
| gunea (EXIT). Honetan kokatzen da RNAt |
erribosomatik irten baino lehen. A, P, |
| fase ditu luzapen prozesuak: Lehenengo fasean, |
erribosomako P lekua RNAt-Met-ek okupatzen du eta beste |
| ...tosolean daude. Animalia zelula batean 10 milioi |
erribosoma egon daitezke, hauetariko batzuk aske daude |
| da, nukleotido monomeroz osatua, DNA eta |
erribosomen arteko mezulari eginkizuna duena. Proteinen sintesian |
| ...proteinak dira; esportatzen dena berriz, |
erribosomak osatuko dituzten proteinak kodifikatzen dituzten ARN mazula... |
| beste egitura bat bereizten da: nukleoloa, |
erribosomak ekoizteko zentroa. Jarduera nuklearrari dagokionez esan |
| egitura likidoa duena. DNA, RNA eta |
erribosomak dauzka, bakterioek dutenen oso antzekoak. Azido |
| ...nrurratsenabatninhibitzenudutengagenteakabakterioenr |
erribosomentzakosespezifikoakidira:zAzidoofolikoadedoebesteu |
| ...o antzekoa dute. Egiturari dagokionez, |
erribosomak oso elkarte makromolekular handiak dira (erribosoma |
| ...en segida irakurri, interpretatu eta informazio hori |
erribosometara bidaltzen dute han proteina berriak egin daitezen |
| ...roteinen sintesia inhibitzen du azitromizinak: bakteriar |
erribosometan jarduten du, itzulpen prozesua blokeatuz. Giza |
| banatzeko barne-mintzik. Organismo guztiek bezala, |
erribosomak dituzte, baina bakterioetan aurkitzen ditugunak ez |
| ...>ikerketa-proiektutan parte hartu zuen. azkenik |
erribosomak hobeto ezagutzeko teknika berri bat garatu zuen |
| ...urutzen da, eukariotoetan zein prokariotoetan. |
Erribosomak RNAm inguratzen duten bi azpiunitatez osatuta daude |
| ...ari dira. Hau lortzeko alde batetik |
erribosoma asko daude, eta gainera polipeptidoen sintesia |
| eta ez proteinak. Zentzu honetan esan dezakegu |
erribosoma erribozima bat dela. Lotura peptidikoaren eraketa |
| den heinean kodon horiek aldatuko dira, baina |
erribosomaren gune funtzionalak ez. Prozesu honetan hiru |
| ...okariotoetan eta zelula eukariotoetan. Prokariotoen |
erribosometan 3 RNAr ezberdin daude, eta eukariotoetan, |
| hauei kodon izena ematen zaie. Ondoren, |
erribosoman mRNA-ren kodon bakoitzak aminoazido bat emango du |
| ...rribosomak oso elkarte makromolekular handiak dira ( |
erribosoma eukariotikoa: 4,2 x 106 Dalton), |
| H2O molekula bat baizik. Prozesuaren bukaeran bi |
erribosoma azpiunitateak RNAm-tik banandu egingo dira. Prozesua |
| ...zitoplasmara irten daiteke. Ondoren, zitoplasmako |
erribosomek mezua (RNA katea) irakurri eta proteinen |
| ...suaren hasieran RNA mezularia eta RNA transferentziakoa |
erribosometara iristen dira. Bertan, RNA-m-k duen kodoi |
| ...>baita erreakzio metaboliko asko ere. DNA eta |
erribosomez gain RNA molekulak, proteinak eta prozesu |
| ...lak kaltetu gabe. Zehatz esanda, bakteriar |
erribosomak kaltetzen ditu, baina giza-zelulen erribosomak ez |
| ...kulu endoplasmatiko zimurra dira (espiralean jarritako |
erribosomekin, eta proteina sintesiko tokiak dira. Nissl |
| ...zulariarengandik jasotzen da. Fase honetan RNA mezularia |
erribosomari lotzen zaio 5' muturrean eta itzulpena |
| ...973). Biologiako ikerketa asko egin zituen. |
Erribosomak aurkitu zituen. 1974an, Medikuntzako Nobel saria |
| Ada Yonath eta Thomas A. Steitzekin batera, |
erribosomaren egitura eta funtzioan egindako ikerketengatik |
| ... funtzio garrantzitsuak dituzte organismoan. Erribozimak |
erribosomen oinarrizko osagai dira, beharrezkoak direnak proteinen |
| ...aparatuan datza. Hidrolasak erretikulu endoplasmatikoaren |
erribosometan sortzen dira eta hortik Golgi aparaturaino heltzen |
| ...einak sortzen dira. Itzulpen genetikoa zitoplasmaren |
erribosometan burutzen da, eukariotoetan zein prokariotoetan. Erribosomak... |
| ...ak zelularen nukleoaren kromatinan daude, eta bigarrenak |
erribosometan |
| ...>du bera dela DNAn dagoen informazio genetikoa |
erribosometara garraiatzen duena, bertan proteinak sortzeko. Hari |
| RNAm-aren sekuentzia txiki bat sartuta egongo da |
erribosoman. Sekuentzia honetan kokatzen dira bi RNAt |
| ...atutako konplexu handi batean burutzen da: |
erribosoman. Erribosoman RNAm eta aminoazidoak biltzen dira, |
| arduratzen diren egiturak proteasomak deritze; hauek, |
erribosomak bezala, elkarte makromolekularrak dira. Bestalde zitosolean... |
| ...inekin lotzerakoan erribosomen egitura osatzen du. |
Erribosomen masa guztiaren %65a RNAr-ari dagokio. Erribosomak |
| ...> zirkularrak, geneak dituztenak. Zitoplasmak ere |
erribosomak ditu, eukariotoen aldean txikiagoak direnak. Bakterio |
| ere egon daitezke, baina besteak ez bezala |
erribosomaren azpiunitate txikiak RNAm-aren 5' txanoa ezagutzen |
| ...>eukariotoenak desberdinak dira. Neomizinak bakteriar |
erribosomei atxikitzeko gaitasuna du, proteinen sintesia oztopatuz. |
| hori RNA mezularira (RNA-m) pasatzen da. |
Erribosometan RNA-m hori itzulpen deitutako prozesuan irakurtzen da, |
| ...>zitoplasmatikoez osatua dago, plastoak, mitokondriak, |
erribosomak, Golgi aparatua, erretikulu endoplasmatikoa eta bakuoloak |
| egertatzenada;ueukariotena,laldiz,080Sr |
erribosometanegertatzenada.oHorregatik,rproteinenisintesianrurratsen |
| ...NAm lotzeko gunea azpiunitate erribosomiko txikian dago. |
Erribosoma eta RNAm-aren arteko elkarrekintza ulertzeko kontuan hartu |
| ...pasatzen da. RNAm hori zelula nukleotik zitoplasmako |
erribosometara abiatzen da. Bertan, RNAm-aren baseak " |
| 106 Dalton), RNAz eta proteinez osatuak. |
Erribosoma funtzionalak bi azpiunitatez osatuta daude: azpiunitate |
| . Erribosomen masa guztiaren %65a RNAr-ari dagokio. |
Erribosomak proteinen ekoizpenaren zentruak dira. Bi azpiunitatez |
| ditzaten. EE mota honetan ez dira aurkitzen |
erribosomak lotuta bere mintzari; ondorioz, honek lortzen |
| ...likoa ez dutenak. Informazio genetikoa eta |
erribosomak, aldiz, gordetzen dituzte. Endosporak sortzen |
| ...>araberakoa da. Orduan eta informazio gehiago |
erribosometara garraiatzeko, NPC gehiago beharko dira. Nukleoa |
| sintesia zitosolean hasten dela. Hori dela eta |
erribosomak, itzulpenaz arduratzen diren egiturak zitosolean daude. |
| ...ren arteko ezagutzea ez da zuzena: aminoazidoa |
erribosoman sartzen da beti RNA molekula txiki bati |
| ...zelulen erribosomak ez ditu mintzen. Bakterioen |
erribosomak eta zelula eukariotoenak desberdinak dira. Estreptomizinak |
| ...sunak biderkatuz. Erribozimak dira, gaur egun, |
erribosomen konponente nagusia, zelula modernoen "proteinen fabrikak |
| ...eztadura nuklearrean zehar. Garraioa honetan RNA eta |
erribosomak nukleotik zitoplasmara mugitzen dira eta zenbait proteina |
| ...oplasmatiko nabarienak bakterio-genoma (DNA) eta |
erribosomak dira; azken hauek oso ugariak dira |
| ARN-m horrek dituen baseak "irakurrita" izaten dira |
erribosometan, aminoazidoen sekuentzia batzuk agertuz (itzulpena). |
| ...tzen da (lehen lotura peptidikoa). Ondoren |
erribosoma mugituko da eta A gunea aske geldituko |
| funtzio bat du. RNA erribosomikoa (rRNA) |
erribosomen osagaia da, RNA mezulariek (mRNA) |
| hots, bakteriar erribosomak kaltetzen ditu, giza |
erribosomak kaltetu gabe. Bakterioen erribosomak eta zelula |
| 50Steta030Szazpiunitateakidituzten070Sr |
erribosometanegertatzenada;ueukariotena,laldiz,080S |
| ...ndrioen antzera, kloroplastoek berezko DNA eta |
erribosomak dituzte, gai izanik zenbait proteina sortzeko. |
| RNAt batek okupatzen du. Hirugarren fasean, |
erribosoma RNAm-ren zehar mugituz joango da 5' |
| ...>Alde honetara, erretikulu endoplasmatiko pikorduneko |
erribosometan eratutako proteinak iristen dira trantsizio-besikuletan gar... |
| ...afia ikertzen hasi zen eta hortik aurrera |
erribosomak aztertzera pasa zen. 1970ean proteinen kristalografia |
| ...o-kristalografia. 2000-2001. epealdian, bakterioaren |
erribosoma baten bi zatiko egitura hiru dimentsiotan egitea |
| ... Informazioa RNA-molekula batean kopiatzen da eta |
erribosometara garraiatzen da. Han beharrezko zatiak hautatu |
| ...t fisikoki elkartu behar dira. Funtzio hau |
erribosomak betetzen du. RNAm lotzeko gunea azpiunitate |
| ...ik daude. Beren jarduerari dagokionez, bakterioen |
erribosomak kaltetu eta proteinen sintesia galarazten dute. |
| ..., beraz, gene egokiaren informazioa irakurri eta |
erribosometara bidaltzen du. Hortik abiatuta erribosomak osatuko |
| ... edozein zeluletan. Bakterio ohiko batean 10.000 |
erribosoma egon daitezke, eta goi-mailako organismoen zelula |